Kurumsal Bakımda Validation Therapy (Geçerlileştirme Terapisi)

Nurullah YÜCEL, Hasan SERT, Zeynep LAÇİN, Yasemin EKŞİOĞLU


Demans hastalığı, hafıza, düşünme, yargılama gibi bilişsel süreçler ile beraber kişilerde davranış problemlerini de neden olan bir rahatsızlıktır. 65 yaş ve üstünde görülen bu rahatsızlık, yaşlılar da ciddi ruhsal değişimlere de sebep olmaktadır. Bu durumda hastaya yaklaşım çok önemlidir. Geçerlileştirme terapisi bu yaklaşımın nasıl olması gerektiğini ortaya koyan ve hastaya bakım veren kişilere yön verebilecek olan önemli bir tekniktir.

Geçerlileştirme terapisi oryantasyon bozukluğu olan yaşlılar ile iletişim kurabilme metodudur. Hastaların stresini azaltmayı ve onların mutlu olmalarını hedefleyen bu tekniğin temelinde empati yatmaktadır. Karşısında ki kişinin yerine kendini koyarak uygunsuz davranışların altında yatan nedeni ve bu davranışların ne anlama geldiğinin empati kurarak anlaşılabileceğini öne süren bu teknik, bu şekilde hastaların kendi iç dünyalarına girerek onları rahatlatmayı hedeflemektedir.

Geçerlileştirme teorisi, sıklıkla Alzheimer tipi demans teşhisi konulmuş ,oryantasyon bozukluğu yaşayan çok yaşlı kimselerin hayatlarının son evresinde huzur içinde ölmeleri için süregelen sorunlarını çözmeye çalışmaktadır. Kişilerin yıllardır bastırmış olduğu duyguların dışa vurulmasına yardımcı olan bu teknik ile, demanslı yaşlılar etrafındaki insanlarla daha iyi ve sağlıklı bir iletişime sahip olmuş olur. Böylece bu yaşlıların oryantasyon bozukluğunun ileriki safhalarına geçişinin yavaşlaması sağlanılabilir.

Bu tekniğin geliştiricisi olan Maomi Feil, zihinsel süreçlerin de hasara sahip, demans gibi rahatsızlığı olan bu yaşlıların davranışlarını sınıflandırmıştır. Birbirini takip eden bu 4 evre oryantasyon bozukluğu(malorientation), zaman karmaşası( time confusion), tekrarlanan hareketler (repetitive motion), ve bitkisel evre ( vegetation) olarak adlandırılmıştır. Bu evreleri şu şekilde tanımlayabiliriz: Oryantasyon bozukluğu; kişinin geçmiş çatışmalarını maskelenmiş bir şekil de ifade etmesi, zaman karmaşası; kişinin gerçekliğe tutunamaması, tekrarlanan hareketler; çözümlenmemiş çatışmalarda sözlerin yerini hareketlerin alması ve bitkisel evre; kişinin yaşama güdüsünden vazgeçmesi ve dış dünyaya kendisini tamamen kapamasıdır.

Geçerlileştirme terapisi kendi içinde sınıflandırdığı evrelere bağlı kalarak, kişinin sergilemiş olduğu hareketlere göre, bazı teknikler sunar. Bunlar odaklanma, yeniden ifade etme, kutuplaştırma, tersini hayal etme, kişinin duygularını ve ruh halini gözlemleme, temas ve müzik kullanımı olarak yaklaşık 14 tane tekniktir. Her insanı olduğu gibi kabul etmeyi ve her insanın biricik olduğunu prensip edinen geçerlileştirme terapisi, yaşlıların her birine özel olarak, bu teknikleri kullanarak yaklaşmaktadır. Ayrıca bu teknik Avrupa’da demanslı hastalara sunulan en yaygın ilaçsız tedavi uygulamalarından biridir.

Maomi Feil Validasyonun geliştiricisidir. 1932 yılında münih’de doğdu. Babasının yönetici annesinin de sosyal servis bölümünde idareci olduğu ve Ohio’daki yaşlı bakım evinde büyüdüğü bilinmektedir. New yorktaki colombia üniversitesinden sosyal çalışmacı ,master derecesiyle mezun olduktan sonra, yaşlılar üzerine çalışmaya başladı. 1963 ve 1980 yılları arasında Feil ciddi oryantasyon bozukluğu olan yaşlı kimseler üzerine uygulanan geleneksel metodlora alternatif olarak validasyonu geliştirdi. 1982 de ilk kitabı olan validasyon: Feil’in methodu kitabını yayımladı. 1992 yılında revize edildi. İkinci kitabı olan validasyon breakthrough( validasyon buluşu)’u 1993 yılında yayınlandı. Feil ve eşi yaşlanma ve validasyon hakkında birçok film ve videolar yapmışlardır.

Vaidation Therapy yöntemini demanslı yaşlılara uygulamayı temel alan ve personelini bu konuda eğiten Haus O’land Demans Bakım evi (Almanya-Bremen) İstanbul Darülaceze Müdürlüğünden 4 kişilik bir ekip ile 2007 yılında ziyaret edildi.

Vaidation Therapy örnek uygulamaları vaka sunumu tarzında kongre katılımcıları ile paylaşılacak.